System świadectw efektywności energetycznej zwanych również białymi certyfikatami został wprowadzony w 2011 r. wraz z wejściem w życie pierwszej ustawy o efektywności energetycznej. Jego celem jest stymulowanie inwestycji poprawiających efektywność wykorzystania energii wśród odbiorów końcowych, ale również w obszarze wytwarzania i dystrybucji. Do października 2016 r. białe certyfikaty wydawane były podmiotom, które wygrały przetarg na wybór przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej organizowany przynajmniej raz w roku przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Ze względu na długi czas niezbędny do rozstrzygnięcia przetargu oraz konieczność wdrożenia dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej z 2012 r. (Dz. Urz. UE L 315 z 14. 11. 2012,str. 1) w październiku 2016 r. przyjęto nową ustawę o efektywności energetycznej.

Nowa ustawa o efektywności energetycznej w przeciwieństwie do poprzednich regulacji:

• znosi obowiązek organizowania przetargów na wybór przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej,
•  umożliwia uzyskanie białych certyfikatów na podstawie wniosku o ich wydanie, złożonego wraz z niezbędnymi załącznikami,
•  dopuszcza pozyskanie wsparcia tylko dla przedsięwzięć planowanych,
• określa wielkość planowanych do osiągnięcia oszczędności na podstawie energii finalnej a nie pierwotnej,
• dopuszcza do uczestnictwa w systemie wsparcia podmioty, w strukturze których funkcjonują instalacje objęte systemem handlu uprawnieniami do emisji,
• dopuszcza w sposób częściowy możliwość wywiązanie się z obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw efektywności energetycznej  poprzez uiszczenie opłaty zastępczej przez podmioty zobowiązane.

Celem artykułu jest przedstawienie procesu uzyskania świadectw efektywności energetycznej ze wskazaniem jego najistotniejszych etapów.

Dlaczego białe certyfikaty?

System białych certyfikatów jest jednym z mechanizmów, których celem jest wsparcie działań służących poprawie efektywności wykorzystania energii.

Został on wdrożony w Polsce i w kilkunastu krajach członkowskich przez implementację zapisów dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej z 2012 r.

W systemie tym świadectwa efektywności energetycznej stanowią potwierdzenie planowanej do uzyskania oszczędności energii, a wynikające z nich prawa majątkowe podlegają obrotowi na Towarowej Giełdzie Energii.

Popyt na białe certyfikaty kreowany jest przez tzw. podmioty zobowiązane, którymi zazwyczaj są przedsiębiorstwa energetyczne sprzedające odbiorcom końcowym energię elektryczną, ciepło lub gaz i wynika on z ustawowego obowiązku corocznego wykazania oszczędności energii proporcjonalnej do wielkości sprzedaży.

Jak uzyskać białe certyfikaty?

Proces uzyskania białych certyfikatów zasadniczo można podzielić na 6 głównych etapów:

1. Określenie wstępnych zamiarów inwestycyjnych przedsiębiorstwa i weryfikacja możliwości uczestnictwa w systemie wsparcia przez podmiot
2. Sporządzenie audytu efektywności energetycznej
3. Złożenie wniosku o wydanie świadectwa efektywności energetycznej przez podmiot lub podmiot upoważniony i otrzymanie certyfikatów
4. Realizacja inwestycji i sporządzenie audytu efektywności energetycznej potwierdzającego uzyskanie planowanej oszczędności energii, jeśli jest wymagań
5. Zawiadomienie Prezesa URE o zakończeniu realizacji przedsięwzięcia i uzyskanie praw majątkowych do wydanych wcześniej białych certyfikatów
6. Sprzedaż certyfikatów na Towarowej Giełdzie Energii
   

Etap 1 - Określenie wstępnych zamiarów inwestycyjnych przedsiębiorstwa i weryfikacja możliwości uczestnictwa w systemie wsparcia przez podmiot

Proces weryfikacji możliwości uczestnictwa podmiotu w systemie wsparcia odbywa się poprzez sprawdzenie czy plany inwestycyjne podmiotu spełniają minimalne warunki przedstawione w nowej ustawie o efektywności energetycznej. Do warunków tych należą m.in.

• Status przedsięwzięcia – możliwość uzyskania wsparcia przewidziana jest  wyłącznie dla przedsięwzięć planowanych.
• Planowane przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej musi stanowić jedno z działań wymienionych w Obwieszczeniu Ministra Energii dotyczącym szczegółowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej.
• Na realizację przedsięwzięcia nie może zostać przyznana premia termomodernizacyjna lub inna pomoc inwestycyjna, która spowoduje przekroczenie dopuszczalnej wysokości pomocy publicznej.
• Roczne oszczędności energii planowanej do osiągnięcia w wyniku realizacji przedsięwzięcia nie może być mniejsza niż 10 toe.
• Nie dopuszcza się przedsięwzięć określonych w oświadczeniu, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy (oświadczenie składane przez odbiorów przemysłowych w celu wypełnienia obowiązku)
• Nie dopuszcza się przedsięwzięć zrealizowanych w celu wypełnienia obowiązku, przez podmioty zobowiązane
• Podmiot występujący o wydanie białych certyfikatów musi mieć zdolność do uczestnictwa w systemie wsparcia rozumianą zgodnie z art. 27 ustawy.

Etap 2 - Sporządzenie audytu efektywności energetycznej

Nowa ustawa o efektywności energetycznej zawiera szereg wytycznych dotyczących sposobu sporządzania audytu efektywności energetycznej. Najważniejsze kwestie dotyczące wymogów formalnych oraz metodycznych przedstawia art. 25 ustawy oraz Rozporządzenie Ministra Energii
w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu sporządzania audytu efektywności energetycznej. Podstawowe elementy jakie powinno zawierać opracowanie to:

• Dane podmiotu, u którego będzie realizowane przedsięwzięcie
• Ocenę stanu technicznego obiektu wraz z analizą zużycia energii
• Opis możliwych wariantów realizacji przedsięwzięcia
• Ocenę opłacalności ekonomicznej oraz wielkości możliwej do osiągnięcia oszczędności energii
• Kartę audytu efektywności energetycznej
  
  

Etap 3 - Złożenie wniosku o wydanie świadectwa efektywności energetycznej przez podmiot lub podmiot upoważniony i otrzymanie certyfikatów

Wniosek o wydanie białych certyfikatów może zostać złożony przez podmiot, u którego będzie realizowane przedsięwzięcie lub podmiot przez niego upoważniony. Powinien on zostać sporządzony zgodnie ze wzorem opublikowanym przez URE. Do wniosku należy dołączyć audyt efektywności energetycznej wraz z kartą audytu oraz oświadczenie o świadomości odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia

Etap 4 - Realizacja inwestycji i sporządzenie audytu efektywności energetycznej potwierdzającego uzyskanie planowanej oszczędności energii, jeśli jest wymagań

Realizacja inwestycji, na którą zostały wydane świadectwa efektywności energetycznej powinna odbywać się w zakresie przewidzianym w opracowaniu.  Jeśli w wyniku zrealizowanego przedsięwzięcia osiągnięto oszczędność energii finalnej większą niż 100 toe, to podmiot zobligowany jest do przeprowadzenie audytu efektywności energetycznej potwierdzającego osiągnięte oszczędności. Audyt ten nie może zostać sporządzony przez audytora, który wcześniej wykonał opracowanie na podstawie, którego pozyskano świadectwa efektywności energetycznej.

Etap 5 - Zawiadomienie Prezesa URE o zakończeniu realizacji przedsięwzięcia i uzyskanie praw majątkowych do wydanych wcześniej białych certyfikatów

Podmiot zawiadamia Prezesa URE o zakończeniu realizacji przedsięwzięcia w terminie 45 dni od dnia zakończenia realizacji. Do zawiadomienia dołączany jest audyt efektywności energetycznej (jeśli jest wymagany) oraz oświadczenie o świadomości odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. W dalszej kolejności Prezes URE zawiadamia Towarową Giełdę Energii o wydanym świadectwie efektywności energetycznej.

Etap 6 - Sprzedaż certyfikatów na Towarowej Giełdzie Energii

Po zapisaniu świadectwa efektywności energetycznej w rejestrze świadectw możliwa jest sprzedaż praw majątkowych wynikających z białych certyfikatów, która odbywa się na podstawie złożonej dyspozycji sprzedaży.

Podsumowanie

Proces pozyskania i sprzedaży białych certyfikatów jest procesem wieloetapowym, a każdy z etapów cechuje się dużym stopniem szczegółowości. Kluczową kwestią jest to aby sporządzeniem audytu efektywności energetycznej oraz koordynacją całego procesu zajmował się podmiot posiadający wiedzę oraz doświadczenie w tym zakresie, co zagwarantuje skuteczne osiągnięcie celu w postaci zdobycia dodatkowych funduszy na realizację inwestycji.